Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Słupsku, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Lidia Staśkiewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. M. K.

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2016 r. w Słupsku

na rozprawie

I.  sprawy I C 2210/15 z powództwa K. E.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł

1.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki K. E. kwotę 9.500,00 zł (dziewięć tysięcy pięćset złotych, 00/100) z odsetkami:

- ustawowymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.;

- ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki K. E. kwotę 1.522,71 zł (tysiąc pięćset dwadzieścia dwa złote, 71/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nie obciąża powódki K. E. kosztami procesu należnymi pozwanemu (...) spółce akcyjnej w W..

II.  sprawy I C 2219/15 z powództwa K. B.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie w kwocie 49.000 zł

1.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki K. B. kwotę 44.000,00 zł (czterdzieści cztery tysiące złotych, 00/100) z odsetkami:

- ustawowymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.;

- ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki K. B. kwotę 4.138,60 zł (cztery tysiące sto trzydzieści osiem złotych, 60/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

III.  sprawy I C 2220/15 z powództwa D. E. (1)

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie w kwocie 49.000 zł

1.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powoda D. E. (1) kwotę 44.000,00 zł (czterdzieści cztery tysiące złotych, 00/100) z odsetkami:

- ustawowymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.;

- ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powoda D. E. (1) kwotę 4.138,60 zł (cztery tysiące sto trzydzieści osiem złotych, 60/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

IV.  sprawy I C 2221/15 z powództwa D. E. (2)

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie w kwocie 64.000 zł

1.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki D. E. (2) kwotę 60.000,00 zł (sześćdziesiąt tysięcy złotych, 00/100) z odsetkami:

- ustawowymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.;

- ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki D. E. (2) kwotę 6.817,00 zł (sześć tysięcy osiemset siedemnaście złotych, 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych, 00/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 2210/15

(Sygn. akt I C 2219/15)

(Sygn. akt I C 2220/15)

(Sygn. akt I C 2221/15)

UZASADNIENIE

Powódka K. E. (sprawa I C 2210/15) wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 15.000,00 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci bliskiej więzi ze zmarłym w wyniku wypadku drogowego dziadkiem A. E..

Powódka K. B. (sprawa I C 2219/15) wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 49.000,00 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci bliskiej więzi ze zmarłym w wyniku wypadku drogowego ojcem A. E..

Powód D. E. (1) (sprawa I C 2220/15) wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 49.000,00 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci bliskiej więzi ze zmarłym w wyniku wypadku drogowego ojcem A. E..

Powódka D. E. (2) (sprawa I C 2221/15) wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 64.000,00 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 13 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci bliskiej więzi ze zmarłym w wyniku wypadku drogowego mężem A. E..

W uzasadnieniu pozwów powodowie podali, że w dniu 03 sierpnia 1998 r. doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego poniósł śmierć A. E., zaś sprawca kolizji ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej u pozwanego.

W ocenie powodów rozmiar ich krzywdy, bólu i cierpienia po śmierci odpowiednio: dziadka, ojca i męża uzasadnia żądanie zadośćuczynienia w kwotach wskazanych w pozwach. Jako podstawę prawną roszczeń powodowie wskazali art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc.

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2015 r. wydanym w sprawie I C 2219/15 tut. Sąd zarządził połączenie sprawy I C 2219/15 z powództwa K. B. ze sprawą I C 2210/15 z powództwa K. E. przeciwko (...) S.A. w W..

Postanowieniem z dnia 03 listopada 2015 r. wydanym w sprawie I C 2220/15 tut. Sąd zarządził połączenie sprawy I C 2220/15 z powództwa D. E. (1) ze sprawą I C 2210/15 z powództwa K. E. przeciwko (...) S.A. w W..

Postanowieniem z dnia 03 listopada 2015 r. wydanym w sprawie I C 2221/15 tut. Sąd zarządził połączenie sprawy I C 2221/15 z powództwa D. E. (2) ze sprawą I C 2210/15 z powództwa K. E. przeciwko (...) S.A. w W..

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

W uzasadnieniu pozwany zakwestionował wysokość zadośćuczynienia, którego domagali się powodowie, jako rażąco wygórowaną i dowolną. Podniósł, że wypłacił D. E. (2) zadośćuczynienie w wysokości 16.000 zł, zaś D. E. (1) i K. B. – po 11.000 zł, które to kwoty w pełni rekompensują krzywdę doznaną przez powodów.

Pozwany zakwestionował również zasadność roszczenia odsetkowego, wskazując, iż odsetki winny być naliczane od daty wyrokowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 03 sierpnia 1998 r. w S., na skrzyżowaniu ulicy (...) z ul. (...) kierując pojazdem marki F. (...) o nr rej. (...) potrącił na przejściu dla pieszych A. E., w wyniku czego A. E. poniósł śmierć.

Bezsporne.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupsku II Wydział Karny z dnia 05 stycznia 1999 r. w sprawie II K 1511/98 M. G. został uznany za winnego tego, że w dniu 03 sierpnia 1998 r. w S. na skrzyżowaniu ulic (...) a K. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym poprzez to, że kierując technicznie niesprawnym samochodem marki F. (...) o nr rej. (...) wjechał na swoim żółtym świetle na skrzyżowanie, gdzie nie zachowując szczególnej ostrożności podczas zbliżania się do oznakowanego znakami poziomymi i pionowymi przejścia dla pieszych wjechał na nie na czerwonym świetle dla swojego kierunku ruchu i nie ustąpił pierwszeństwa przejścia pieszemu A. E. przekraczającemu jezdnię na swoim zielonym świetle, w wyniku czego potrącił go kierowanym przez siebie pojazdem powodując wielonarządowe urazy ciała, skutkiem czego A. E. zmarł w szpitalu, tj. przestępstwa z art. 177 § 2 kk. M. G. został skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby trzech lat.

Bezsporne, nadto dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 05 stycznia 1999 r. w sprawie II K 1511/98 – k. 13.

Rodzina A. E., tj. żona D. E. (2) oraz dzieci K. i D. E. (1), nie zostali powiadomieni o zaistniałym wypadku ani przez policję, która przyjechała na miejsce wypadku ani przez personel szpitala, do którego został przewieziony A. E.. Pracownik kostnicy, który był uczniem A. E., rozpoznał w nim swojego nauczyciela z czasów szkolnych i powiadomił rodzinę o jego śmierci.

Bezsporne, nadto dowód: zeznania D. E. (2) – k. 120-122, K. B. – k. 122-124 oraz D. E. (1) – k. 124-125.

D. i A. E. byli dobrym, zgodnym i kochającym się małżeństwem. Ich małżeństwo trwało prawie 35 lat. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci, córka K. B. oraz syn D. E. (1). Rodzina była ze sobą bardzo zżyta.

A. E. był najbliższą osobą dla D. E. (2), która w wieku 5 lat straciła swoich bliskich (w tym mamę i babcię w wyniku zbrodni ludobójstwa) i od tego czasu wychowywała się w sierocińcu. D. E. (2) nie była przygotowana do życia w rodzinie, mąż uczył ją wszystkiego, pomagał i wspierał.

A. E. i D. E. (2) z zawodu byli nauczycielami. Mieli wspólne zainteresowania (m.in. sport i malowanie), wspólnie spędzali wolny czas, wspólnie wyjeżdżali w wakacje na kolonie i obozy do pracy.

A. E. był dobrym mężem i ojcem, troskliwym, opiekuńczym, dbał o rodzinę, pomagał dzieciom w nauce, wpajał różne zasady. Udzielał wsparcia żonie i dzieciom, można było na niego liczyć w każdej sytuacji.

Państwo E. planowali na emeryturę wyjechać do G., gdzie D. E. (2) miała odpoczywać i zajmować się ogrodem.

Po śmierci A. E., D. E. (2) wpadła w rozpacz, często płakała, potrafiła rozpłakać się przy dzieciach w szkole. Przez rok czasu trzymała zakrwawioną odzież męża, zapalała przy niej znicz i modliła się za niego. Obsesyjnie chodziła na cmentarz, również w nocy, gdy bramy cmentarne były zamknięte.

D. E. (2) przyjmowała relanium, leki nasenne i walerianę na uspokojenie. Nie korzystała z pomocy psychologa bądź psychiatry. Obecnie ma problemy z krążeniem i wysokim ciśnieniem.

Po śmierci męża D. E. (2) pracowała jeszcze zawodowo. Obecnie stara się pracować społecznie, pomaga chorym, aby nie myśleć o tym, co się stało. Nie wyszła ponownie za mąż, od czasu śmierci męża mieszka z córką K. B..

D. E. (2) często wspomina męża i wspólnie spędzone lata. Do dziś nie może pogodzić się z jego śmiercią.

Dowód: zeznania D. E. (2) – k. 120-122, K. B. – k. 122-124 oraz D. E. (1) – k. 124-125, zeznania świadka M. E. – k. 100-101.

K. B. była bardzo związana z ojcem, była jego „oczkiem w głowie”. A. E. nauczył ją wielu umiejętności, w tym pływania, malowania, prasowania, gotowania, dawał wskazówki, służył radą.

W chwili śmierci ojca K. B. miała 23 lata, była w trakcie studiów, mieszkała z rodzicami, nie miała męża ani dzieci.

Po śmierci ojca, K. B. miała depresję, często mdlała, miała problemy z sercem. Od czasu śmierci A. E. mieszka z matką D. E. (2), którą opiekuje się.

K. B. często wspomina ojca, brakuje jej go. Do dziś nie może pogodzić się z jego śmiercią.

Dowód: zeznania D. E. (2) – k. 120-122, K. B. – k. 122-124 oraz D. E. (1) – k. 124-125, zeznania świadka M. E. – k. 100-101.

D. E. (1) miał również bardzo dobre relacje z ojcem. A. E. nauczył go wielu rzeczy, w tym pływania, przekazywał rady i wskazówki.

D. E. (1) ożenił się mając 21 lat. Mieszkał osobno, lecz w pobliżu rodziców. Kontakty utrzymywał z nimi niemal codziennie, albowiem A. i D. E. (2) pomagali w opiece nad wnuczką K. E..

W chwili śmierci ojca D. E. (1) miał 32 lata, miał swoją rodzinę – żonę i córkę.

Gdy D. E. (1) dowiedział się o śmierci ojca, załamał się psychicznie. D. E. (1) nie był w stanie uczestniczyć w oględzinach zwłok ani załatwić spraw pogrzebowych, czym musiała zająć się siostra K. B.. Źle znosił czas żałoby, często płakał, przez półtora miesiąca nie był w stanie wrócić do pracy.

D. E. (1) często wspomina ojca, brakuje mu go i jego rad. Do dziś nie przejeżdża ulicą (...) w S., gdzie zdarzył się wypadek.

Dowód: zeznania D. E. (2) – k. 120-122, K. B. – k. 122-124 oraz D. E. (1) – k. 124-125, zeznania świadka M. E. – k. 100-101.

K. E. była pierwszą wnuczką państwa E.. Przebywała u D. E. (2) i A. E. codziennie w roku szkolnym z uwagi na pracę zawodową D. E. (1) i M. E.. Chodziła z dziadkami na plac zabaw, na sanki, basen, odrabiała z nimi lekcje, jadła obiady. W chwili śmierci dziadka miała 9 lat. Na pogrzebie bardzo płakała, był to pierwszy pogrzeb, w jakim uczestniczyła, nigdy wcześniej nie zetknęła się ze śmiercią.

K. E. brakuje dziadka i wspólnie spędzanego czasu. K. E. jest jedynaczką.

Dowód: zeznania D. E. (2) – k. 120-122, K. B. – k. 122-124 oraz D. E. (1) – k. 124-125, zeznania świadka M. E. – k. 100-101.

Sprawca wypadku M. G. posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. z siedzibą w W..

Bezsporne.

Pismem z dnia 26 czerwca 2015 r. K. E. wystąpiła do (...) S.A. o przyznanie kwoty 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania.

Bezsporne.

Pismem z dnia 17 czerwca 2015 r. K. B. wystąpiła do (...) S.A. o przyznanie kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel decyzją z dnia 12 sierpnia 2015 r. przyznał powódce kwotę 11.000 zł.

Bezsporne.

Pismem z dnia 17 czerwca 2015 r. D. E. (1) wystąpił do (...) S.A. o przyznanie kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel decyzją z dnia 12 sierpnia 2015 r. przyznał powodowi kwotę 11.000 zł.

Bezsporne.

Pismem z dnia 17 czerwca 2015 r. D. E. (2) wystąpiła do (...) S.A. o przyznanie kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel decyzją z dnia 12 sierpnia 2015 r. przyznał powódce kwotę 16.000 zł.

Bezsporne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie częściowo.

W pierwszej kolejności zaznaczenia wymaga, że w dniu 3 sierpnia 2008 r. zmieniony został przepis art. 446 k.c. przez dodanie § 4, zgodnie z którym sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego, którego śmierć nastąpiła wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Poprzednio obowiązujący stan prawny nie dawał tak wyraźnej podstawy do przyznania członkom rodziny zmarłego zadośćuczynienia. Przyjmowano zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie, że brak w kodeksie cywilnym odpowiednika art. 166 kodeksu zobowiązań., który stanowił podstawę roszczenia o zadośćuczynienie, oznaczał wykluczenie możliwości uwzględnienia tego rodzaju żądania. Nie oznacza to jednak, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie dostrzegano potrzeby naprawienia krzywdy wyrządzonej członkom rodziny zmarłego. W wielu orzeczeniach łagodzono dotychczasową restrykcyjną linię orzecznictwa poprzez stosowanie art. 446 § 3 k.c. dla naprawienia także szkody niematerialnej (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 5 stycznia 1968 r., I PR 424/67, z 27 listopada 1974 r., II CR 658/74, z 30 listopada 1977 r., IV CR 458/77, a w nowszym orzecznictwie: z 15 października 2002 r., II CKN 985/00, z 25 lutego 2004 r., II CK 17/03, z 22 lipca 2004 r., II CK 479/03, wszystkie nie publ.). Wskazywano także, iż art. 446 § 3 k.c. stanowi podstawę do żądania zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego, jakim jest relacja ze zmarłym najbliższym członkiem rodziny (por. wyrok z dnia 6 lutego 2008 r., II CSK 459/07, nie publ.). Po wejściu w życie z dniem 23 sierpnia 1996 r. art. 448 k.c. uznano w wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09 (nie publ.), że ten właśnie przepis, a nie art. 446 § 3 k.c., stanowi podstawę ochrony odrębnego dobra osobistego, jaką jest bliska relacja pomiędzy zmarłym a osobą mu najbliższą.

Dodanie § 4 do art. 446 k.c. wywołało wątpliwości odnośnie do relacji tego przepisu i art. 448 k.c. Wątpliwości te wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10 (opubl. OSNC-ZD 2011, Nr 2, poz. 42), w której uznał, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Sąd Najwyższy wskazał, że art. 446 § 4 k.c. znajduje zastosowanie wyłącznie do sytuacji, w której czyn niedozwolony popełniony został po dniu 3 sierpnia 2008 r. Przepis ten nie uchylił art. 448, jego dodanie było natomiast wyrazem woli ustawodawcy zarówno potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie obowiązujących przed jego wejściem w życie przepisów, jak i ograniczenie kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia do najbliższych członków rodziny.

W uzasadnieniu cytowanej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że katalog dóbr osobistych określony w art. 23 k.c. ma charakter otwarty. W orzecznictwie i w piśmiennictwie przyjmuje się zgodnie, że ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 k.c. objęte są wszelkie dobra osobiste rozumiane jako pewne wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym są uznawane za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. W judykaturze uznano, że do katalogu dóbr osobistych należy np. prawo do intymności i prywatności, płeć człowieka, prawo do planowania rodziny, tradycja rodzinna, pamięć o osobie zmarłej. Sąd Najwyższy podniósł, że trudno byłoby znaleźć argumenty sprzeciwiające się zaliczeniu do tego katalogu także więzi rodzinnych. Więzi te stanowią fundament prawidłowego funkcjonowania rodziny i podlegają ochronie prawnej (art. 18 i 71 Konstytucji RP, art. 23 k.r.o.). Skoro dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 k.c. jest kult pamięci osoby zmarłej, to - a fortiori - może nim być także więź miedzy osobami żyjącymi. Nie ma zatem przeszkód do uznania, że szczególna więź emocjonalna między członkami rodziny pozostaje pod ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 k.c. Pogląd taki pojawił się już wcześniej w orzecznictwie. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 września 2005 r., I ACa 554/05 (nie publ.) stwierdził, że szczególna więź rodziców z dzieckiem, przysługująca zarówno dziecku, jak i rodzicom w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, zasługuje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie przewidzianej w art. 24 § 1 k.c. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CK 307/09 (nie publ.) uznał natomiast, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Biorąc pod uwagę wskazane wyżej przesłanki, poglądu tego - wbrew zastrzeżeniom zgłaszanym w piśmiennictwie - nie można postrzegać jako nieuprawnioną próbę kreowania ("na siłę") nowej postaci dobra osobistego.

Stanowisko to potwierdzone zostało w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11 (LEX nr 950584) oraz wyrokach Sądu Najwyższego, m.in. z dnia 14 stycznia 2010 r. (IV CSK 307/09, OSNC-ZD 2010 r., Nr 3, poz. 91), z dnia 10 listopada 2010 r., II CSK 248/10 (LEX nr 785681), z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 621/10 (LEX nr 848128).

Przytoczona argumentacja, w ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, zasługuje w całości na aprobatę.

Nie ulega wątpliwości, że rodzina jako związek najbliższych osób, które łączy szczególna więź wynikająca najczęściej z pokrewieństwa i zawarcia małżeństwa, podlega ochronie prawa. Dotyczy to odpowiednio ochrony prawa do życia rodzinnego obejmującego istnienie różnego rodzaju więzi rodzinnych. Dobro rodziny jest nie tylko wartością powszechnie akceptowaną społecznie, ale także uznaną za dobro podlegające ochronie konstytucyjnej. Artykuł 71 Konstytucji stanowi, że Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej ma obowiązek uwzględniania dobra rodziny. Dobro rodziny wymienia także art. 23 k.r.o., zaliczając obowiązek współdziałania dla dobra rodziny do podstawowych obowiązków małżonków. Więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną oraz gwarantuje wzajemną pomoc w wychowaniu dzieci i zapewnieniu im możliwości kształcenia.

Trzeba się zatem zgodzić z poglądem, że śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Nie każdą jednak więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy. Osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna zatem wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie.

W ocenie Sądu powodowie w niniejszej sprawie istnienie tej więzi wykazali.

Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego D. i A. E. byli dobrym, zgodnym i kochającym się małżeństwem. Ich małżeństwo trwało prawie 35 lat. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci, córka K. B. oraz syn D. E. (1). Rodzina była ze sobą bardzo zżyta. A. E. był najbliższą osobą dla D. E. (2), która w wieku 5 lat straciła swoich bliskich (w tym mamę i babcię w wyniku zbrodni ludobójstwa) i od tego czasu wychowywała się w sierocińcu. D. E. (2) nie była przygotowana do życia w rodzinie, mąż uczył ją wszystkiego, pomagał i wspierał. A. E. i D. E. (2) z zawodu byli nauczycielami. Mieli wspólne zainteresowania (m.in. sport i malowanie), wspólnie spędzali wolny czas, wspólnie wyjeżdżali w wakacje na kolonie i obozy do pracy. Zmarły był dobrym mężem i ojcem, troskliwym, opiekuńczym, dbał o rodzinę, pomagał dzieciom w nauce, wpajał różne zasady. Udzielał wsparcia żonie i dzieciom, można było na niego liczyć w każdej sytuacji. Małżonkowie planowali na emeryturę wyjechać do G., gdzie D. E. (2) miała odpoczywać i zajmować się ogrodem.

Powódka K. B. była bardzo związana z ojcem, była jego „oczkiem w głowie”. A. E. nauczył ją wielu umiejętności, w tym pływania, malowania, prasowania, gotowania, dawał wskazówki, służył radą.

Powód D. E. (1) miał również bardzo dobre relacje z ojcem. A. E. nauczył go wielu rzeczy, w tym pływania, przekazywał rady i wskazówki. Powód wprawdzie mieszkał osobno, lecz w pobliżu rodziców. Kontakty utrzymywał z nimi niemal codziennie, albowiem rodzice pomagali mu w opiece nad wnuczką K. E..

Powódka K. E. była pierwszą wnuczką państwa E.. Przebywała u D. E. (2) i A. E. codziennie w roku szkolnym z uwagi na pracę zawodową D. E. (1) i M. E.. Chodziła z dziadkami na plac zabaw, na sanki, basen, odrabiała z nimi lekcje, jadła obiady.

Następnie zważyć należy, iż przepisy kc nie zawierają żadnych kryteriów, jakie należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego, toteż należy wziąć pod uwagę kryteria wypracowane przez judykaturę dla art. 445 kc. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, iż wysokość zadośćuczynienia uzależniona jest od całokształtu ujawnionych okoliczności, w szczególności od czasu trwania cierpień, ich nasilenia, trwałości skutków, wieku poszkodowanego.

Po śmierci A. E., D. E. (2) wpadła w rozpacz, często płakała, potrafiła rozpłakać się przy dzieciach w szkole. Przez rok czasu trzymała zakrwawioną odzież męża, zapalała przy niej znicz i modliła się za niego. Obsesyjnie chodziła na cmentarz, również w nocy. Powódka przyjmowała relanium, leki nasenne i walerianę na uspokojenie. Nie korzystała z pomocy psychologa bądź psychiatry. Obecnie ma problemy z krążeniem i wysokim ciśnieniem. Po śmierci męża D. E. (2) pracowała jeszcze zawodowo. Obecnie stara się pracować społecznie, pomaga chorym, aby nie myśleć o tym, co się stało. Nie wyszła ponownie za mąż, od czasu śmierci męża mieszka z córką K. B..

W chwili śmierci ojca K. B. miała 23 lata, była w trakcie studiów, mieszkała z rodzicami, nie miała męża ani dzieci. Powódka po śmierci ojca miała depresję, często mdlała, miała problemy z sercem. Od czasu śmierci A. E. mieszka z matką D. E. (2), którą opiekuje się.

W chwili śmierci ojca D. E. (1) miał 32 lata, miał już swoją rodzinę – żonę i córkę. Gdy powód dowiedział się o śmierci ojca, załamał się psychicznie. Powód nie był w stanie uczestniczyć w oględzinach zwłok ani załatwić spraw pogrzebowych, czym musiała zająć się siostra K. B.. Źle znosił czas żałoby, często płakał, przez półtora miesiąca nie był w stanie wrócić do pracy. Do dziś nie przejeżdża ulicą (...) w S., gdzie zdarzył się wypadek.

K. E. w chwili śmierci dziadka miała 9 lat. Na pogrzebie bardzo płakała, był to pierwszy pogrzeb, w jakim uczestniczyła, nigdy wcześniej nie zetknęła się ze śmiercią.

Silne przeżycia emocjonalne powodów miały wysokie natężenie szczególnie w pierwszym etapie żałoby, tj. w pierwszych dwóch latach po śmierci A. E.. Na intensywność tych przeżyć niewątpliwie miały wpływ szczególne okoliczności tej sprawy. Mianowicie powodowie nie zostali powiadomieni o zaistniałym wypadku ani przez policję, która przyjechała na miejsce wypadku ani przez personel szpitala, do którego został przewieziony A. E.. Dopiero pracownik kostnicy, który był uczniem A. E., rozpoznał w nim swojego nauczyciela z czasów szkolnych i powiadomił rodzinę o jego śmierci. Szczególna była również sytuacja życiowa D. E. (2), która jako 5-letnie dziecko straciła swoją rodzinę i wychowywała się w domu dziecka, a dopiero przy mężu odnalazła stabilizację życiową.

Powodowie nadal rozpamiętują wspólnie spędzone lata, wspólne życie rodzinne, brakuje im zmarłego, do dziś nie mogą pogodzić się z jego śmiercią.

W ocenie Sądu, cierpienia psychiczne, jakich doznali i nadal doznają powodowie są bardzo znaczące. Oczywistym jest, że cierpienia te w sposób negatywny wpłynęły i wpływają na życie powodów.

Sąd zważył, iż zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta jednak nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach (por. wyrok SN z 26.02.1962 r., 4 CR 902/61, OSNCP 1963, nr 5, poz. 107, wyrok SN z 24.06.1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966, poz. 92, wyrok SN z 22.03.1978 r., IV CR 79/78, nie publ.).

W ocenie Sądu ustalone w sprawie okoliczności uzasadniają przyznanie powódce K. E. kwoty 9.500 zł, powódce K. B. i powodowi D. E. (1) – po 44.000 zł, a powódce D. E. (2) – 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego.

Zdaniem Sądu, kwoty te są adekwatne do krzywdy, jakiej powodowie doznali i doznają w wyniku tragicznej śmierci męża, ojca i dziadka. Posiadają one realną, odczuwalną dla powodów wartość i nie sposób uznać ich za symboliczne.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia i rozważania, Sąd orzekł jak w pkt I.1, II.1, III.1 i IV.1 wyroku na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc.

O odsetkach ustawowych orzeczono z mocy art. 481 kc w zw. z art. 455 kc, zasądzając je od dnia 13 sierpnia 2015 r. Powyższe rozstrzygnięcie w zakresie odsetek uzasadnione jest okolicznością, iż pozwany był już w toku postępowania likwidacyjnego wzywany do zapłaty zadośćuczynienia pismami z dnia 17 i 26 czerwca 2015 r. Z uwagi na znaczny upływ czasu od chwili wypadku, w którym śmierć poniósł A. E., krzywda powodów mogła być już oceniona w dacie wydania decyzji ubezpieczyciela z dnia 12 sierpnia 2015 r.

Jednocześnie ze względu na zmianę brzmienia przepisu art. 481 § 2 k.c., wprowadzonego z dniem 1 stycznia 2016 roku ustawą z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1830), do dnia 31 grudnia 2015 roku Sąd zasądził odsetki ustawowe, zgodnie przepisem art. 481 § 2 k.c. w poprzednio obowiązującym kształcie, natomiast od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016 roku (art. 56 ustawy o zmianie ustawy o terminach zapłaty).

W pozostałym zakresie, tj. w zakresie zadośćuczynienia ponad zasądzoną kwotę, Sąd powództwo oddalił jako niezasadne, o czym orzekł w pkt I.2, II.2, III.2 i IV.2 sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w pkt I.3, II.3 i III.3 wyroku na podstawie art. 100 zd. 1 kpc, mając na względzie zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, a w pkt IV.3 na podstawie art. 100 zd. 2 kpc.

Powódka K. E. wygrała niniejszą sprawę w zakresie kwoty 9.500,00 zł z dochodzonej kwoty 15.000,00 zł roszczenia głównego, a więc w 63,00 % (w zaokrągleniu), przegrywając sprawę w 37,00 %, pozwany zaś wygrał sprawę w 37,00 %, przegrał zaś w 63,00 %.

Na koszty poniesione przez powódkę składała się kwota 2.400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w stawce minimalnej za prowadzenie niniejszej sprawy, określonej na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. Nr 490 z późn. zm.) oraz kwota 17,00 zł tytułem uiszczonej przez powoda opłaty skarbowej od pełnomocnictwa; tj. łącznie 2.417,00 zł.

Na koszty poniesione przez pozwanego składała się kwota 2.400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w stawce minimalnej za prowadzenie niniejszej sprawy, określonej na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) (Dz. U. z 2013 r., Nr 490 z późn. zm.) oraz kwota 17,00 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, tj. łącznie 2.417,00 zł.

Zgodnie z wynikiem procesu powódce należało się od pozwanego 63,00 % kwoty 2.417,00 zł, tj. 1.522,71 zł, pozwanemu zaś od powódki 37,00 % kwoty 2.417,00 zł, tj. 894,29 zł.

Na podstawie wskazanych wyżej przepisów, Sąd rozdzielając stosunkowo koszty procesu zasądził w pkt I.3 wyroku od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.522,71 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W pkt I.4 wyroku Sąd, na podstawie art. 102 kpc, nie obciążył powódki kosztami należnymi pozwanemu, z uwagi na jej sytuację majątkową, uzasadniającą zwolnienie od kosztów sądowych na początkowym etapie postępowania.

Powódka K. B. wygrała niniejszą sprawę w zakresie kwoty 44.000,00 zł z dochodzonej kwoty 49.000,00 zł roszczenia głównego, a więc w 90,00 % (w zaokrągleniu), przegrywając sprawę w 10,00 %, pozwany zaś wygrał sprawę w 10,00 %, przegrał zaś w 90,00 %.

Na koszty poniesione przez powódkę K. B. składała się: kwota 2.450,00 zł tytułem uiszczonej opłaty sądowej od pozwu; kwota 2.400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w stawce minimalnej za prowadzenie niniejszej sprawy, określonej na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) (Dz. U. z 2013 r. Nr 490 z późn. zm.) oraz kwota 17,00 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa; tj. łącznie 4.867,00 zł.

Na koszty poniesione przez pozwanego składały się: kwota 2.400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w stawce minimalnej za prowadzenie niniejszej sprawy, określonej na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) (Dz. U. z 2013 r., Nr 490 z późn. zm.) oraz kwota 17,00 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, tj. łącznie 2.417,00 zł.

Zgodnie z wynikiem procesu powódce należało się od pozwanego 90,00 % kwoty 4.867,00 zł, tj. 4.380,30 zł, pozwanemu zaś od powódki 10,00 % kwoty 2.417,00 zł, tj. 241,70 zł.

Na podstawie wskazanych wyżej przepisów, Sąd rozdzielając stosunkowo koszty procesu zasądził w pkt II.3 wyroku od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4.138,60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, tj. różnicę między kwotą należną pozwanemu od powódki a kwotą należną powódce od pozwanego, zgodnie z powyższymi obliczeniami.

Powyższe obliczenia, z uwagi na te same proporcje, mają zastosowanie również do powoda D. E. (1).

Powódka D. E. (2) wygrała niniejszą sprawę w zakresie kwoty 60.000,00 zł z dochodzonej kwoty 64.000,00 zł roszczenia głównego, a więc w 94,00 % (w zaokrągleniu), przegrywając sprawę w 6,00 %, pozwany zaś wygrał sprawę w 6,00 %, przegrał zaś w 94,00 %.

Na koszty poniesione przez powódkę D. E. (2) składała się: kwota 3.200,00 zł tytułem uiszczonej opłaty sądowej od pozwu; kwota 3.600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w stawce minimalnej za prowadzenie niniejszej sprawy, określonej na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) (Dz. U. z 2013 r. Nr 490 z późn. zm.) oraz kwota 17,00 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa; tj. łącznie 6.817,00 zł.

Na koszty poniesione przez pozwanego składała się: kwota 3.600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w stawce minimalnej za prowadzenie niniejszej sprawy, określonej na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) (Dz. U. z 2013 r., Nr 490 z późn. zm.) oraz kwota 17,00 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, tj. łącznie 3.617,00 zł.

Z uwagi na okoliczność, że powódka przegrała sprawę w niewielkim stopniu, Sąd zasądził na jej rzecz od pozwanego całość kosztów, o czym orzekł w pkt IV.3 wyroku.